Nynke Laverman - Sielesâlt
*****
Je debuutalbum opnemen in het Fries, dat is lef hebben. Weinig mensen verstaan deze taal, en dan gaat het dus puur om de zeggingskracht van de liedjes. Nynke Laverman is Friezin, afgestudeerd aan de Amsterdamse kleinkunstacademie, en speelt sinds een aantal jaren bij het Friese theatergezelschap Tryater. Het afgelopen jaar heeft ze de prachtige kans gekregen een solo-voorstelling te ontwikkelen. Het stuk ‘Sielesâlt’ oogstte meteen veel lovende recensies, vooral vanwege die prachtige stem van Nynke en het gemak waarmee ze op het podium staat. En nu is er dan ook de cd met de nummers uit die voorstelling. Voor de liefhebbers van fadozangeres Cristina Branco zal de muziek zeer bekend in de oren klinken. Nynke Laverman borduurde namelijk voort op de lijn die deze zangeres in gang heeft gezet met haar album ‘Cristina Branco canta Slauerhoff’. Slauerhoff, de Nederlandse dichter van Friese oorsprong die jarenlang gevaren heeft en uiteindelijk geboeid werd door Lissabon en er ging wonen. Slauerhoff, die in het Nederlands dichtte, maar zijn gedichten veelal voorzag van een Portugese titel. Slauerhoff, wiens gedichten doen denken aan de Portugese fado met zijn sentimenten van verlangen en weemoed. Zijn gedichten zijn enkele jaren geleden voor Cristina Branco vertaald in het Portugees. Haar man Custódio Castelo componeerde er melancholieke fadomuziek bij, en Cristina zong de nummers hemelsmooi in een Fries kerkje, waarna de plaat een groot succes werd in Nederland. Nynke Laverman maakt de cirkel nu rond door gedichten van Slauerhoff juist in het Fries te vertalen. Wel gebruikte ze de muziek van Custódio Castelo. Het bijzondere is dat haar uitvoering niet meteen doet denken aan fado. Een paar subtiele veranderingen in de arrangementen en in het instrumentarium (ook een gewone akoestische gitaar in plaats van alleen de wat hoger klinkende Portugese gitaar, een udu, een xylofoon), en een wat meer recht-toe-recht-aan zangstijl doen de ijlheid van Cristina vergeten. De uitvoeringen van deze nummers klinken stoerder en krachtiger. Nynke pikte zeven nummers uit het album ‘Cristina Branco canta Slauerhoff’. ‘De iensumen’ (Os solitaros / De eenzamen) bijvoorbeeld, of ‘O enjeitado’ (ook Slauerhoff noemde dit gedicht zo), indrukwekkend gezongen. ‘Vida triste’ ligt met een iets hoger ritme het makkelijkst in het gehoor. Nynke schreef ook zelf een gedicht, of eigenlijk een sprookje: ‘Der wie ris’; ‘Er was eens’ dus. Er was eens het sprookje van de Ondinen, dat als leidraad voor de voorstelling dient. Voor dit lied gebruikte ze muziek van de Angolees Waldemar Bastos, een man die weliswaar Afrikaanse muziek maakt, maar uiteraard beďnvloed is door de Portugese fado vanwege de koloniale band tussen die twee landen. En dat maakt acht nummers in totaal, en dus een vrij kortdurend album (een ruim halfuurtje muziek). ‘Sielesâlt’ (letterlijk: zielenzout) heeft nog maar een paar voorstellingen gehad en kreeg meteen onnoemelijk veel aandacht van de (noordelijke) pers. In het komende theaterseizoen gaat het dus pas echt beginnen, met de cd die er nu ligt en een tournee door Nederland. Voor Friezen een prachtige gelegenheid om ook buiten Friesland van de eigen taal te genieten. Maar ook de niet-Friezen onder ons kunnen geraakt worden door de intensiteit waarmee Nynke Laverman zingt. Ook Portugees verstaat niet iedereen, dus het succes van Cristina Branco zou geëvenaard kunnen worden. En ‘Sielesâlt’ raakt een diepe snaar in de ziel die na beluistering nog lang natrilt.
9 september 2004
Terug naar Hoofdindex